TẾT – CÚNG SAO GIẢI HẠN CÓ BỊ COI LÀ MÊ TÍN DỊ ĐOAN KHÔNG? VÀ XỬ LÝ NHƯ THẾ NÀO?

Hằng năm, vào dịp đầu năm mới, việc cúng sao, giải hạn với mong muốn không vướng phải tai ương, thuận buồm xuôi gió trong năm tới được người dân tin theo và thực hiện. Tuy nhiên, đây đó được xem là một phần tín ngưỡng trong Phật giáo hay không? Có phải là mê tín dị đoan? Có bị xử phạt theo quy định pháp luật không?

Cúng sao giải hạn có phải là tín ngưỡng không?

Theo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016: Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng.

Trong đó, hoạt động tín ngưỡng được hiểu là hoạt động thờ cúng tổ tiên, các biểu tượng linh thiêng; tưởng niệm và tôn vinh người có công với đất nước, với cộng đồng; các lễ nghi dân gian tiêu biểu cho những giá trị lịch sử, văn hóa, đạo đức xã hội.

Từ khái niệm nêu trên, rõ ràng cúng sao, giải hạn không được coi là hoạt động tín ngưỡng.
 

Hành vi cúng sao giải hạn là mê tín dị đoan?

Mặc dù không phải là hoạt động tín ngưỡng nhưng hành vi này đã đi vào đời sống tâm linh người Việt bao thế hệ.

Mỗi dịp Tết, một số ngôi chùa làm lễ giải hạn giống như một thứ dịch vụ, nhẹ thì vài trăm nghìn đồng/người, tốn kém hơn nữa thì lập đàn lễ lên tới cả chục, trăm triệu đồng.

Theo đó hành vi cúng sao, giải hạn xuất phát từ việc đặt niềm tin vào mệnh, tuổi. Nếu năm đó gặp sao xấu chiếu mệnh hoặc trúng năm tam tai thì cúng để cầu mong bình an.

Trước đó, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã yêu cầu các chùa chỉ tổ chức lễ cầu an chứ không phải lễ dâng sao giải hạn, tránh mê tín dị đoan, tránh các yếu tố mang hình thức dịch vụ tâm linh… 

Như vậy, khi tổ chức thực hành các nghi lễ cầu quốc thái dân an phải tránh mê tín dị đoan, tránh những nội dung nghi lễ không đúng với chính pháp của Phật giáo dễ bị xã hội hiểu lầm, lệch chuẩn tâm linh.

Hành vi mê tín dị đoan bị xử lý thế nào?

Xử phạt vi phạm hành chính

Mê tín dị đoan có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Khoản 19 Điều 2 Nghị định 28/2017/NĐ-CP quy định: phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với hành vi:

- Thắp hương hoặc đốt vàng mã không đúng quy định của Ban tổ chức lễ hội, Ban quản lý di tích;
- Ném, thả tiền xuống giếng, ao hồ;
- Nói tục, xúc phạm tâm linh gây ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm;
- Xả rác bừa bãi làm mất vệ sinh môi trường trong khu vực lễ hội, di tích.

Ngoài ra, theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt đối với hành vi hoạt động mê tín dị đoan như sau:
Phạt tiền từ 15-20 triệu đồng đối với tổ chức hoạt động mê tín dị đoan.
Ngoài ra còn áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được từ hành vi nêu trên).

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Bên cạnh xử phạt vi phạm hành chính, hành vi hoạt động mê tín dị đoan còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cụ thể, tại Điều 320 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung quy định hình phạt đối với tội hành nghề mê tín, dị đoan như sau:
- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với trường hợp sau:
Dùng bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
- Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:
+ Làm chết người;
+ Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;
+ Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
- Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.