Hiện nay trên thị trường có rất nhiều thực phẩm chức năng được quảng cáo với công dụng “thần kỳ”. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm bị phát hiện không đạt chất lượng, ghi nhãn sai lệch hoặc quảng cáo quá mức so với thực tế. Hành vi này gây ra ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng, vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý cấp phép đối với thực phẩm chức năng. Vậy hành vi gian dối khi đưa ra những thông tin, công dụng của thực phẩm chức năng sẽ gây ra hậu quả gì?

1. Thế nào là hành vi gian dối thông tin, công dụng của thực phẩm chức năng

Hành vi gian dối thông tin, công dụng của thực phẩm chức năng là hành vi làm sai lệch sự thật về hiệu quả sản phẩm, khiến người tiêu dùng hiểu lầm về công dụng, thành phần, chất lượng của thực phẩm chức năng và lầm tưởng thực phẩm chức năng có tác dụng như thuốc chữa bệnh.

Căn cứ theo Điều 14 Luật An toàn thực phẩm 2010, thực phẩm chức năng phải tuân thủ các điều kiện về an toàn thực phẩm, có thông tin, tài liệu khoa học chứng minh về tác dụng của thành phần tạo nên chức năng đã công bố, và khi lần đầu lưu thông trên thị trường phải có báo cáo thử nghiệm hiệu quả về công dụng của sản phẩm.

Căn cứ theo Điều 5 Luật An toàn thực phẩm 2010, hành vi cung cấp thông tin gian dối về công dụng của thực phẩm chức năng (tức là cung cấp thông tin sai sự thật, gây nhầm lẫn đối với người tiêu dùng) là hành vi bị cấm.

2. Hậu quả đối với người tiêu dùng

Theo quy định tại Điều 9 Luật An toàn thực phẩm 2010, người tiêu dùng có quyền được cung cấp thông tin trung thực về an toàn thực phẩm.

Điều 4 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 quy định người tiêu dùng có quyền được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, bảo vệ thông tin, quyền, lợi ích hợp pháp khác khi tham gia giao dịch, sử dụng sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp.

Hành vi gian dối thông tin, công dụng của thực phẩm chức năng là hành vi xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng.

Hệ quả của hành vi gian dối thông tin, công dụng của thực phẩm chức năng đối với người tiêu dùng là rất nghiêm trọng. Trước hết, hệ quả của hành vi này không chỉ là sự thất vọng khi sản phẩm không như mong đợi, không đúng công dụng mà người tiêu dùng mong muốn khi mua sản phẩm. Hơn hết thực phẩm chức năng có thành phần không rõ ràng, không được kiểm nghiệm còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại đến sức khoẻ của người tiêu dùng.

3. Hậu quả pháp lý đối với cá nhân, tổ chức có hành vi gian dối thông tin, công dụng của thực phẩm chức năng

Căn cứ theo quy định tại Điều 6 Luật An toàn thực phẩm 2010: Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm (bao gồm cả việc cung cấp thông tin gian dối về công dụng của thực phẩm chức năng) tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà có thể bị:

+ Xử lý vi phạm hành chính;

+ Truy cứu trách nhiệm hình sự;

+ Chịu trách nhiệm dân sự.

3.1. Xử lý vi phạm hành chính:

Căn cứ theo khoản 12 Điều 1 Nghị định 124/2021/NĐ-CP quy định: Hành vi buôn bán, lưu thông trên thị trường sản phẩm thực phẩm không phù hợp với tiêu chuẩn đã công bố, hoặc cung cấp thông tin sai lệch về công dụng, thành phần, chất lượng… có thể bị phạt tiền từ 01 lần đến 05 lần tổng giá trị sản phẩm thực phẩm vi phạm đã tiêu thụ, tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm (cụ thể mức phạt sẽ căn cứ vào hành vi cụ thể và giá trị sản phẩm vi phạm).

Căn cứ theo điểm a khoản 5 Điều 67 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định: Hành vi thông tin, quảng cáo, tiếp thị, tư vấn, ghi nhãn, hướng dẫn sử dụng thực phẩm, mỹ phẩm và các sản phẩm khác không phải là thuốc nhưng lại giới thiệu có tác dụng phòng bệnh, chữa bệnh, chẩn đoán, điều trị, giảm nhẹ bệnh, điều chỉnh chức năng sinh lý cơ thể người khiến người tiêu dùng hiểu nhầm các sản phẩm đó là thuốc (trừ thiết bị y tế) sẽ bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.

Căn cứ theo khoản 3 Điều 6 Luật An toàn thực phẩm 2010 quy định: Mức phạt tiền đối với vi phạm hành chính được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. Trường hợp áp dụng mức phạt cao nhất mà vẫn còn thấp hơn 07 lần giá trị thực phẩm vi phạm thì mức phạt được áp dụng không quá 07 lần giá trị thực phẩm vi phạm; tiền thu được do vi phạm mà có bị tịch thu theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, theo quy định tại Khoản 7 Điều 67 Nghị định 117/2020/NĐ-CP, biện pháp khắc phục hậu quả là buộc thu hồi và loại bỏ yếu tố vi phạm, trường hợp không loại bỏ được thì buộc tiêu huỷ sản phẩm.

3.2. Truy cứu trách nhiệm hình sự:

Hành vi gian dối thông tin công dụng của thực phẩm chức năng gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng, gây ngộ độc hàng loạt, chết người, thiệt hại về tài sản thì ngoài xử phạt hành chính, cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015.

Tùy vào mục đích, hành vi, động cơ, mức độ cá nhân, tổ chức có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội như:

+ Tội lừa dối khách hàng quy định tại Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 với mức phạt thấp nhất là phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm; mức phạt cao nhất đối với tội này là phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

+ Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm quy định tại Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 với mức phạt tù thấp nhất là phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm; mức phạt cao nhất của tội này là phạt tù từ 12 năm đến 20 năm. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

3.3. Trách nhiệm dân sự:

Căn cứ theo khoản 1, 2, 3, 4, 5 Điều 34 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 quy định: Tổ chức, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp sản phẩm, hàng hoá (bao gồm thực phẩm chức năng) có khuyết tật do mình cung cấp gây thiệt hại đến tính mạng, sức khoẻ, tài sản của người tiêu dùng, kể cả khi không biết hoặc không có lỗi trong việc phát sinh khuyết tật.

Việc bồi thường thiệt hại được thực hiện theo quy định của pháp luật về dân sự và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Như vậy hành vi gian dối thông tin, công dụng của thực phẩm chức năng là hành vi xâm phạm trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, hành vi này đã có những chế tài xử lý. Những chế tài này góp phần hạn chế hành vi bán thực phẩm chức năng không được kiểm nghiệm một cách tràn lan bất chấp sức khỏe người tiêu dùng.

Trên đây là toàn bộ nội dung chia sẻ của chúng tôi, xin cảm ơn quý độc giả đã dành thời gian theo dõi. Nếu có thắc mắc, vui lòng liên hệ với chúng tôi trực tiếp tại Trụ sở Công ty TNHH XTVN địa chỉ số 33 Thái Hà, phường Trung Liệt, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội hoặc qua website @www.xtlaw.com.vn.