Từ ngày 01/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội (sau đây gọi tắt là “BHXH”) năm 2024 chính thức có hiệu lực, mang đến một điểm mới mang tính đột phá trong hệ thống an sinh xã hội Việt Nam: Chính sách trợ cấp hưu trí xã hội dành cho người cao tuổi không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng. Chính sách này được kỳ vọng sẽ cải thiện điều kiện sống của hàng triệu người cao tuổi – nhóm đối tượng dễ bị tổn thương và thường không có nguồn thu nhập ổn định khi về già.

1.      Mở rộng chính sách bảo trợ xã hội đối với người cao tuổi

Theo khoản 1 và khoản 2 Điều 21 của Luật BHXH 2024, công dân Việt Nam không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hàng tháng sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội nếu thuộc một trong hai nhóm đối tượng sau:

·        Từ đủ 75 tuổi trở lên, không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hàng tháng và có văn bản đề nghị;

·        Từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi, thuộc hộ nghèo hoặc hộ cận nghèo, không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hàng tháng, và có văn bản đề nghị.

Như vậy, Luật mới đã mở rộng chính sách hỗ trợ cho người cao tuổi – không chỉ với người từ 75 tuổi trở lên mà còn bao gồm cả người từ 70 tuổi trong trường hợp có hoàn cảnh khó khăn.

2.      Quyền lợi cụ thể của người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội

Chính sách này không chỉ dừng ở việc hỗ trợ tài chính hàng tháng mà còn đi kèm với nhiều chế độ hỗ trợ thiết thực khác. Theo dự thảo Nghị định của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật BHXH năm 2024, từ ngày 01/7/2025, các quyền lợi cụ thể bao gồm:

·        Trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng, với mức dự kiến là 500.000 đồng/tháng;

·        Tham gia bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước chi trả, nhằm giảm gánh nặng chi phí y tế cho người cao tuổi;

·        Hỗ trợ chi phí mai táng khi người hưởng trợ cấp qua đời, với mức hỗ trợ là 10 triệu đồng/lần.

Trong trường hợp người cao tuổi vừa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội vừa thuộc đối tượng hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng, thì sẽ được hưởng mức trợ cấp cao hơn giữa hai chế độ.

3.      Địa phương được phép hỗ trợ thêm tùy điều kiện ngân sách

Ngoài chế độ chung do ngân sách nhà nước đảm bảo, Luật BHXH 2024 cũng trao quyền chủ động cho địa phương. Cụ thể, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định việc hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách và nguồn lực huy động tại địa phương. Định kỳ 3 năm, Chính phủ sẽ rà soát, xem xét điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội. Đây là cơ chế linh hoạt, giúp chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và sát với thực tế hơn, nhất là ở các tỉnh, thành có điều kiện kinh tế khó khăn.

4.      Tác động tích cực: Hơn 1,2 triệu người cao tuổi sẽ được thụ hưởng

Theo báo cáo từ Bộ Nội vụ, sau khi Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, dự kiến sẽ có thêm khoảng 1,2 triệu người cao tuổi không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng được tiếp cận với chính sách trợ cấp hưu trí xã hội. Điều này có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh, với tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên ngày càng tăng nhưng tỷ lệ người có lương hưu lại còn hạn chế, đặc biệt là ở khu vực nông thôn và lao động phi chính thức.

Việc triển khai chính sách trợ cấp hưu trí xã hội không chỉ có ý nghĩa về mặt tài chính mà còn là biểu hiện cụ thể của tinh thần nhân văn trong chính sách pháp luật. Đây là sự ghi nhận, trân trọng và hỗ trợ đối với những người đã trải qua cả cuộc đời lao động nhưng chưa từng hoặc không thể tham gia bảo hiểm xã hội.

Như vậy, Luật BHXH 2024 với chính sách trợ cấp hưu trí xã hội là một bước đi quan trọng, góp phần hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội toàn diện, đảm bảo mọi công dân khi về già – dù có lương hưu hay không – đều được hưởng sự quan tâm và hỗ trợ từ Nhà nước. Việc tổ chức triển khai hiệu quả chính sách này từ ngày 01/7/2025 sẽ không chỉ giúp cải thiện chất lượng sống của người cao tuổi mà còn thể hiện rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội.