Vào ngày 30/11/2024 tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV chính thức thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên 50/2024/QH15, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026. Các quy định mới thể hiện tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc, phù hợp với chủ trương của Đảng về “phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em”, vừa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên phạm tội, vừa thể hiện tính nghiêm minh, công bằng của pháp luật.

Hãy cùng Công ty Luật TNHH XTVN tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây!

1.        Người chưa thành niên gồm những ai?

Theo quy định tại Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015 về người chưa thành niên là “người chưa đủ mười tám tuổi”.

Trên thực tế, có nhiều người quan niệm rằng người chưa thành niên là trẻ em. Tuy nhiên cần phải hiểu đây có thể là hai đối tượng khác nhau. Căn cứ theo Điều 1 Luật Trẻ em 2016 quy định “trẻ em là người dưới 16 tuổi”, trong khi đó người chưa thành niên là người có độ tuổi dưới 18 tuổi. Vì vậy, trẻ em là người chưa thành niên, tuy nhiên không phải người chưa thành niên nào cũng là trẻ em.

2.       Một số nội dung nổi bật của Luật Tư pháp người chưa thành niên.

2.1.  Tách vụ án hình sự có người chưa thành niên phạm tội để giải quyết độc lập.

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 143 Luật Tư pháp người chưa thành niên: “Trong vụ án hình sự có bị can là người chưa thành niên và người thành niên thì Cơ quan điều tra tách vụ án hình sự để giải quyết vụ án độc lập đối với bị can là người chưa thành niên.”

         Đây là một chính sách mới thể hiện tính nhân văn, thân thiện, tiến bộ với người chưa thành niên tham gia tố tụng hình sự, hạn chế tối đa các ảnh hưởng tiêu cực có thể đến từ người đã thành niên phạm tội tới các đối tượng người chưa thành niên.

1.2   Quy định các biện pháp xử lý chuyển hướng

Căn cứ theo khoản 8 Điều 3 Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định về biện pháp xử lý chuyển hướng là “là biện pháp giám sát, giáo dục, phòng ngừa áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội”. Theo đó, Điều 36 của Luật này quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng: (Khiển trách; Xin lỗi bị hại; Bồi thường thiệt hại; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn; Quản thúc tại gia đình; Hạn chế khung giờ đi lại; Cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Tham gia chương trình học tập, dạy nghề; Tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý; Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng; Giáo dục tại trường giáo dưỡng.”

Đồng thời, Luật cũng quy định một cách chặt chẽ các điều kiện, thẩm quyền, các trường được áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội để đảm bảo công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật có hiệu quả.

1.3   Giảm mức phạt tù có thời hạn

Để thể hiện tính nhân văn, tiến bộ, Điều 119 Luật Tư pháp người chưa thành niên quy định tù có thời hạn như sau:

- Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi:

+ Trường hợp áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng giảm từ 12 năm xuống 09 năm tù (giảm 03 năm tù so với Bộ luật Hình sự 2015).

+ Trường hợp áp dụng tù có thời hạn thì mức phạt cao nhất được áp dụng không quá 2/5 mức phạt tù (Bộ luật Hình sự 2015 quy định không quá 1/2).

- Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi:

+ Trường hợp áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng giảm từ 18 năm xuống 15 năm tù (giảm 03 năm tù so với Bộ luật Hình sự 2015).

+ Trường hợp áp dụng tù có thời hạn thì mức phạt cao nhất được áp dụng không quá 3/5 mức phạt tù (Bộ luật Hình sự 2015 quy định không quá 3/4).

Lưu ý: Các trường hợp phạm 05 loại tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe và tuy tính bao gồm giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và sản xuất trái phép chất ma túy sẽ tính mức hình phạt quy định của pháp luật hiện hành.

2.4. Quy định thủ tục xét xử thân thiện.

Căn cứ theo quy định tại Điều 151 Luật Tư pháp người chưa thành niên có một số điểm đáng lưu ý trong thủ tục xét xử thân thiện như sau:

- Thẩm phán Chủ tạo phiên tòa mặc trang phục hành chính của Tòa án, Kiểm sát viên mặc trang phục phù hợp, không mặc trang phục Kiểm sát nhân dân.

- Khi xét xử không còng tay hoặc áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế khác.

- Phần xét hỏi, tranh luận tại phiên tòa được tiến hành phù hợp với lứa tuổi, giới tính, khả năng nhận thức và mức độ trưởng thành. Câu hỏi ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu, không hỏi nhiều vấn đề cùng một lúc.

- Người đại diện có thể hỗ trợ người chưa thành niên tại phiên tòa.

Trên đây là toàn bộ nội dung chia sẻ của chúng tôi, xin cảm ơn quý độc giả đã dành thời gian theo dõi. Nếu có thắc mắc, vui lòng liên hệ với chúng tôi trực tiếp tại Trụ sở Công ty TNHH XTVN địa chỉ Tầng 8, số 33 Thái Hà, phường Đống Đa, thành phố Hà Nội hoặc qua website @www.xtlaw.com.vn.