Gần đây, quy định về đăng ký kết hôn đã có sự thay đổi đáng chú ý khi công dân không cần nộp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giúp người dân thuận tiện hơn khi thực hiện quyền kết hôn theo quy định pháp luật.

Trước đây, giấy xác nhận tình trạng hôn nhân là một trong những giấy tờ bắt buộc khi đăng ký kết hôn. Giấy tờ này nhằm đảm bảo cả hai bên đều đủ điều kiện pháp lý để kết hôn theo Luật Hôn nhân và Gia đình. Tuy nhiên, theo điểm c, khoản 3, Điều 2 Nghị định số 07/2025/NĐ-CP, quy định này đã được sửa đổi, giúp giảm bớt thủ tục hành chính cho người dân. Để triển khai thực hiện thống nhất quy định của Nghị định 07/2025/NĐ-CP, Bộ Tư pháp đề nghị Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm triển khai các nội dung sau:

“1. Chỉ đạo Sở Tư pháp phối hợp với các Sở, ngành liên quan phổ biến, quán triệt nội dung của Nghị định số 07/2025/NĐ-CP tới cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, trong đó tập trung lưu ý một số nội dung:

- Khi tiếp nhận yêu cầu đăng ký khai sinh, cơ quan đăng ký hộ tịch không yêu cầu xuất trình Giấy chứng nhận kết hôn của cha, mẹ trẻ em (nếu cha, mẹ trẻ đã đăng ký kết hôn, trừ trường hợp cha, mẹ trẻ là người nước ngoài); khi tiếp nhận yêu cầu đăng ký kết hôn, cơ quan đăng ký hộ tịch không yêu cầu nộp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, Trích lục ghi chú ly hôn (đối với công dân Việt Nam) mà thực hiện tra cứu thông tin về tình trạng hôn nhân của cha, mẹ trẻ, tra cứu thông tin về tình trạng hôn nhân của người yêu cầu đăng ký kết hôn trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Trường hợp không tra cứu được tình trạng hôn nhttffân do chưa có thông tin trong Cơ sở dữ liệu thì cơ quan đăng ký hộ tịch tiến hành xác minh theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 2 Nghị định số 07/2025/NĐ-CP.”

Đầu tiên, về quy trình tra cứu, xác minh tình trạng hôn nhân?

Thay vì yêu cầu người dân tự xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, cơ quan đăng ký hộ tịch sẽ chủ động tra cứu thông tin thông qua hệ thống dữ liệu điện tử, cụ thể như sau:

Bước 1: Cơ quan đăng ký hộ tịch tra cứu thông tin tình trạng hôn nhân trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh, kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Bước 2: Kết quả tra cứu phải được lưu trữ dưới dạng điện tử hoặc bản giấy, đảm bảo đầy đủ, chính xác tại thời điểm tra cứu và đính kèm vào hồ sơ đăng ký kết hôn.

Trường hợp không tra cứu được dữ liệu thì xử lý thế nào?

Trong trường hợp hệ thống không có dữ liệu về tình trạng hôn nhân của người đăng ký, cơ quan đăng ký hộ tịch sẽ gửi yêu cầu xác minh đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đăng ký thường trú hoặc nơi đã đăng ký kết hôn trước đó.

Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm kiểm tra và gửi kết quả xác minh trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ khi nhận được yêu cầu.

Vậy, ảnh hưởng của quy định mới trong thực tế?

Quy định này mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đi kèm một số thách thức. Về mặt tích cực, việc bãi bỏ giấy xác nhận tình trạng hôn nhân giúp giảm bớt giấy tờ, tạo thuận lợi cho người dân khi làm thủ tục. Việc tra cứu thông tin qua hệ thống điện tử giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm thiểu phiền hà và hạn chế tình trạng gian lận hôn nhân. Tuy nhiên, quy định mới cũng gặp phải một số khó khăn như hệ thống cơ sở dữ liệu chưa hoàn thiện, nhiều địa phương chưa cập nhật đầy đủ thông tin, dẫn đến việc phải xác minh thủ công. Nếu Ủy ban nhân dân cấp xã chậm trễ trong việc phản hồi, thời gian xử lý hồ sơ có thể bị kéo dài, gây bất tiện cho người dân.