Hiện nay, các công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển mạnh mẽ, kéo theo sự xuất hiện của nhiều trào lưu mới trên mạng xã hội, trong đó có việc sử dụng AI để ghép mặt vào hình ảnh hoặc video. Mặc dù trào lưu này có thể mang lại sự giải trí, nhưng nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và an toàn thông tin cá nhân mà người dùng cần hết sức cảnh giác.

1. Những rủi ro tiềm ẩn đối với người dùng

Vi phạm quyền riêng tư và hình ảnh cá nhân: Theo quy định của pháp luật Việt Nam, quyền cá nhân đối với hình ảnh được bảo vệ theo Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015. Việc sử dụng hình ảnh của người khác để ghép vào nội dung mà không có sự đồng ý có thể bị xem là hành vi xâm phạm quyền riêng tư, danh dự và nhân phẩm của cá nhân đó.

Nguy cơ bị lừa đảo và giả mạo danh tính: Các công cụ AI có thể tạo ra những video hoặc hình ảnh giả mạo nhưng rất chân thực (deepfake). Tội phạm mạng có thể lợi dụng công nghệ này để mạo danh người khác nhằm lừa đảo tài chính, bôi nhọ danh dự hoặc phát tán thông tin sai sự thật.

Nguy cơ lộ thông tin cá nhân và dữ liệu sinh trắc học: Việc sử dụng các ứng dụng AI ghép mặt thường yêu cầu người dùng tải lên ảnh chân dung hoặc quay video khuôn mặt. Nếu các ứng dụng này không đảm bảo tính bảo mật, dữ liệu sinh trắc học của người dùng có thể bị thu thập và sử dụng trái phép. Đây là nguy cơ nghiêm trọng, vì thông tin sinh trắc học là dữ liệu không thể thay đổi, nếu bị lộ lọt, người dùng có thể đối mặt với nguy cơ bị giả mạo danh tính suốt đời.

2. Chế tài xử lý theo pháp luật

Những hành vi lạm dụng công nghệ AI để tạo ra nội dung giả mạo có thể bị xử lý theo nhiều quy định của pháp luật Việt Nam:

Về xử phạt hành chính: Căn cứ điểm a khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP) về Vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội, hành vi giả mạo danh tính, phát tán thông tin sai sự thật có thể bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng.

Về truy cứu trách nhiệm hình sự: Nếu hành vi này gây hậu quả nghiêm trọng, người thực hiện có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo các tội danh như Tội Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông (Điều 288 Bộ luật Hình sự 2015), Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 BLHS), hoặc Làm nhục người khác (Điều 155 BLHS).

3. Lời khuyên cho người dùng mạng xã hội

Việc sử dụng AI để ghép mặt có thể mang tính giải trí nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và bảo mật. Người dùng mạng xã hội cần nâng cao nhận thức và tuân thủ pháp luật để tránh các hậu quả đáng tiếc, bằng các cách như sau: Hạn chế sử dụng các ứng dụng AI yêu cầu tải lên ảnh hoặc video khuôn mặt của bạn; Không chia sẻ hình ảnh hoặc video của người khác mà chưa có sự đồng ý; Kiểm tra nguồn gốc và tính bảo mật của ứng dụng trước khi sử dụng; Báo cáo các nội dung giả mạo, lừa đảo đến cơ quan chức năng hoặc nền tảng mạng xã hội; Đồng thời, nếu phát hiện các hành vi vi phạm, hãy báo ngay cho cơ quan chức năng để kịp thời xử lý.