Nhiều bạn đọc đặt câu hỏi về việc người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo khi đang bị tạm giữ, tạm giam có được quyền tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người khác không? Pháp luật quy định vấn đề này như thế nào?

Luật sư Nguyễn Thị Huế - Công ty Luật TNHH XTVN có một số trao đổi, chia sẻ về vấn đề trên như sau:

Theo quy định pháp luật hình sự, thì người bị buộc tội gồm người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo thì chưa được xem là tội phạm. Chỉ khi đã chứng minh được họ phạm tội theo trình tự, thủ tục do Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, thì người bị buộc tội mới được xem là tội phạm.

Người bị buộc tội là người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo chỉ bị hạn chế một số quyền như quyền tự do, do chưa có bản án có hiệu lực pháp luật kết tội họ nên họ vẫn có những quyền cơ bản khác của một công dân, trong đó có quyền khiếu nại hành vi tố tụng, khiếu nại hoặc tố cáo trong thời gian đang bị tạm giam, tạm giữ.

Cụ thể, tại Điều 60 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, bị can đang tạm giam có quyền khiếu nại các quyết định tố tụng liên quan đến mình. Tại Điều 8 Luật thi hành tạm giam, tạm giữ năm 2015 nghiêm cấm hành vi “Cản trở người bị tạm giữ, người bị tạm giam thực hiện quyền… khiếu nại, tố cáo, quyền con người, quyền và nghĩa vụ khác của công dân theo quy định của Luật này và luật khác có liên quan”.

Ngoài ra, căn cứ theo quy định tại điểm h khoản 1 Điều 9 Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015 về quyền của người bị tạm giữ, tạm giam như sau: “Được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật”.

"Điều 9. Quyền và nghĩa vụ của người bị tạm giữ, người bị tạm giam

1. Người bị tạm giữ, người bị tạm giam có các quyền sau đây:

a) Được bảo vệ an toàn tính mạng, thân thể, tài sản, tôn trọng danh dự, nhân phẩm; được phổ biến các quyền và nghĩa vụ của mình, nội quy của cơ sở giam giữ;

b) Được thực hiện quyền bầu cử theo quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, quyền bỏ phiếu trưng cầu ý dân theo quy định của Luật trưng cầu ý dân;

c) Được bảo đảm chế độ ăn, ở, mặc, đồ dùng sinh hoạt cá nhân, chăm sóc y tế, sinh hoạt tinh thần, gửi, nhận thư, nhận quà, nhận sách, báo, tài liệu;

d) Được gặp thân nhân, người bào chữa, tiếp xúc lãnh sự;

đ) Được hướng dẫn, giải thích và bảo đảm thực hiện quyền tự bào chữa, nhờ người bào chữa, trợ giúp pháp lý;

e) Được gặp người đại diện hợp pháp để thực hiện giao dịch dân sự;

g) Được yêu cầu trả tự do khi hết thời hạn tạm giữ, thời hạn tạm giam;

h) Được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật;

i) Được bồi thường thiệt hại theo quy định của Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước nếu bị giam, giữ trái pháp luật;

k) Được hưởng các quyền khác của công dân nếu không bị hạn chế bởi Luật này và luật khác có liên quan, trừ trường hợp các quyền đó không thể thực hiện được do họ đang bị tạm giữ, tạm giam.

2. Người bị tạm giữ, người bị tạm giam có các nghĩa vụ sau đây:

a) Chấp hành quyết định, yêu cầu, hướng dẫn của cơ quan, người có thẩm quyền quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam;

b) Chấp hành nội quy của cơ sở giam giữ, quy định của Luật này và pháp luật có liên quan."

Người bị tạm giữ, tạm giam bị xâm phạm đến các quyền, có thông tin về tội phạm liên quan thì hoàn toàn có quyền tố cáo những hành vi vi phạm pháp luật với cơ quan chức năng.

Theo khoản 2 Điều 481 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật có dấu hiệu tội phạm thì được giải quyết theo quy định tại Điều 145 của Bộ luật này. Cơ sở giam giữ khi nhận được đơn tố cáo của người bị tạm giữ, người bị tạm giam thì phải vào sổ theo dõi; trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được tố cáo phải chuyển đơn đến Viện kiểm sát có thẩm quyền giải quyết theo quy định. Viện kiểm sát có thẩm quyền có trách nhiệm thông báo về kết luận nội dung tố cáo cho người tố cáo theo yêu cầu.

Vì vậy, người bị buộc tội là người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, bị can, bị cáo hoàn toàn thực hiện được quyền khiếu nại, tố cáo đối với cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật khác./.