Gần đến dịp Tết Nguyên Đán, nhu cầu sử dụng tiền lẻ tăng cao để sử dụng trong các hoạt động tín ngưỡng, lễ chùa hoặc lì xì đầu năm. Tuy nhiên, nguồn cung tiền lẻ từ các ngân hàng đôi khi không đáp ứng được nhu cầu tăng cao trong dịp này, dẫn đến việc xuất hiện các dịch vụ đổi tiền lẻ tự phát. Nhiều cá nhân tận dụng nhu cầu này để thu lợi bất chính thông qua việc đổi tiền lẻ với mức phí chênh lệch. Điều này khiến nhiều người dân vô tình tham gia vào các hoạt động có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

1. Dịch vụ đổi tiền lẻ có vi phạm pháp luật không?

Theo quy định pháp luật Việt Nam, hoạt động đổi tiền là lĩnh vực được kiểm soát nghiêm ngặt bởi Ngân hàng Nhà nước quy định tại Thông tư số 25/2013/TT-NHNN ngày 02/12/2013 quy định về việc thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông, cụ thể như sau:

- Tại khoản 1 Điều 12 quy định về Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước: “Thực hiện thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông cho các tổ chức, cá nhân.”.

- Tại khoản 2 Điều 13 quy định về Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Kho bạc Nhà nước: “Thực hiện thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông cho các tổ chức, cá nhân.”.

- Tại khoản 1 Điều 6 quy định về Đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông: “Đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông quy định tại Khoản 1 và Khoản 3 Điều 4 Thông tư này, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi có trách nhiệm thực hiện việc thu, đổi ngay cho khách hàng có nhu cầu, không hạn chế số lượng, không yêu cầu thủ tục giấy tờ.”.

Theo đó, mới có quy định việc Ngân hàng Nhà nước cùng các tổ chức tín dụng được phép thực hiện dịch vụ đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông, mà vẫn chưa có quy định cụ thể về hoạt động đổi tiền lẻ hay tiền mới vẫn còn đủ tiêu chuẩn lưu thông.

Như vậy, có thể hiểu pháp luật không có quy định cấm các cá nhân trao đổi tiền lẻ, hay tiền mới vẫn còn đủ tiêu chuẩn lưu thông. Tuy nhiên, như đã nêu, thì chỉ có Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tin dụng,... mới được phép thực hiện hoạt động thu đổi tiền và chỉ thu đổi tiền đối với tiền không đủ điều kiện lưu thông. Do đó, đối với việc một cá nhân nào đó có hành vi đổi tiền mới để kiếm lợi và tiền đó vẫn có giá trị lưu thông thì cá nhân đó đang vi phạm pháp luật.

2. Hậu quả pháp lý đặt ra đối với hành vi đổi tiền trái quy định pháp luật

Theo quy định tại điểm a khoản 5 Điều 30 Nghị định 88/2019/NĐ-CP ngày 14/11/2019 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng như sau: “5. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:

a) Thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật;…”

Đồng thời theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 3 Nghị định 88/2019/NĐ-CP: “b) Mức phạt tiền quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền áp dụng đối với cá nhân; mức phạt tiền đối với tổ chức có cùng một hành vi vi phạm hành chính bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân;”.

Như vậy, cá nhân có hành vi thực hiện dịch vụ đổi tiền lẻ để thu lợi nhuận trái phép, không tuân thủ quy định của pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng, tùy theo mức độ vi phạm và quy định cụ thể tại Nghị định 88/2019/NĐ-CP của Chính phủ.

3. Lời khuyên dành cho người dân

Trước tình trạng các dịch vụ đổi tiền lẻ trái phép xuất hiện tràn lan, đặc biệt vào gần dịp Tết, người dân cần thận trọng và tuân thủ các quy định của pháp luật khi có nhu cầu đổi tiền. Cần tránh sử dụng các dịch vụ đổi tiền không chính thức, nhất là từ các cá nhân quảng cáo trên mạng xã hội hoặc tại các địa điểm công cộng, vì không chỉ làm tăng chi phí đổi tiền mà còn tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật. Ngoài ra, người dân nên chủ động tố giác các hành vi đổi tiền lẻ thu phí trái phép tới cơ quan chức năng như công an kinh tế hoặc Ngân hàng Nhà nước để xử lý kịp thời, góp phần xây dựng một môi trường giao dịch tiền tệ lành mạnh và văn minh.

4. Kết luận

Tóm lại, cá nhân đăng bài cung cấp dịch vụ đổi tiền lẻ có thu phí trên mạng xã hội vi phạm các quy định của pháp luật. Việc lợi dụng nhu cầu dịp Tết để thực hiện hành vi này không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường tiền tệ mà còn khiến người dân phải chịu thiệt hại về kinh tế. Do đó, mỗi người dân cần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, góp phần xây dựng xã hội lành mạnh và văn minh hơn.