Thu hồi đất là một trong những thủ tục gồm nhiều bước phức tạp và khó khăn. Việc thu hồi không chỉ cần đảm bảo quyền và lợi ích của người dân mà còn phải đảm bảo mục đích thu hồi của Nhà nước. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp thu hồi đều diễn ra thuận lợi, trên thực tế vẫn xảy ra nhiều trường hợp người bị thu hồi đất không đồng ý và có những phản ứng gay gắt, chống đối việc thu hồi đất. Trong trường hợp này, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền bắt buộc phải thực hiện việc cưỡng chế thu hồi đất để đảm bảo cho việc thu hồi đất được đúng tiến độ. Vậy việc cưỡng chế thu hồi đất sẽ dựa trên nguyên tắc nào, điều kiện và trình tự thủ tục ra sao, XTLaw xin gửi tới các bạn những thông tin như sau.

I. Nguyên tắc cưỡng chế thu hồi đất.

Nguyên tắc của việc cưỡng chế thu hồi đất được quy định tại khoản 1 Điều 71 Luật Đất đai 2013 như phải tiến hành công khai, dân chủ, khách quan, bảo đảm trật tự, an toàn, đúng quy định của pháp luật và thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế phải được thực hiện trong giờ hành chính.

II. Điều kiện cưỡng chế thu hồi đất.

Việc cưỡng chế thu hồi đất sẽ được thực hiện khi có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 2 Điều 71 Luật Đất đai 2013 như sau:

-  Người bị cưỡng chế thu hồi đất không chấp hành Quyết định thu hồi.

-  UBMTTQ đã vận động thuyết phục nhưng không thành.

-  Quyết định cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc đã được niêm yết công khai tại UBND cấp có thẩm quyền và tại địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư có đất bị thu hồi.

-  Quyết định cưỡng chế thực hiện Quyết định kiểm đếm bắt buộc đã có hiệu lực thi hành.

-  Người bị cưỡng chế đã nhận được Quyết định cưỡng chế có hiệu lực thi hành.

- Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối không nhận Quyết định cưỡng chế thu hồi đất hoặc vắng mặt thì sẽ giao cho UBND cấp có thẩm quyền nhận và lập biên bản.

III. Hồ sơ pháp lý của việc thu hồi đất.

Căn cứ theo quy định tại Điều 71 Luật Đất đai 2013, Điều 17 Nghị định 43/2014/NĐ-CP có thể xác định hồ sơ pháp lý của việc cưỡng chế thu hồi đất sẽ bao gồm những tài liệu, giấy tờ sau đây:

-  Quyết định cưỡng chế thu hồi đất.

-  Phương án cưỡng chế thu hồi đất.

-  Các văn bản, biên bản ghi nhận việc giao nhận tài sản của người bị cưỡng chế khi nhận lại tài sản; biên bản ghi nhận việc tự chấp hành trong trường hợp người bị cưỡng chế tự nguyện chấp hành; các văn bản phối hợp làm việc giữa Ban cưỡng chế thu hồi đất và Ủy ban nhân dân cấp xã và các bên có liên quan.

IV. Trình tự, thủ tục cưỡng chế thu hồi đất.

Căn cứ theo quy định tại khoản 4 Điều 71 Luật Đất đai 2013 về trình tự thủ tục cưỡng chế thu hồi đất bao gồm các bước sau:

-  Bước 1: Ban hành Quyết định cưỡng chế, thành lập Ban thực hiện cưỡng chế.

Sau khi đã xác định đủ các điều kiện để thực hiện việc cưỡng chế thu hồi đất thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ:

Thành lập Ban thực hiện cưỡng chế theo Quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện và phòng ban này sẽ có trách nhiệm vận động, thuyết phục, đối thoại với người bị cưỡng chế.

Ban hành Quyết định cưỡng chế thực hiện Quyết định thu hồi đất (Quyết định cưỡng chế thu hồi đất) và thực hiện Quyết định cưỡng chế đã ban hành

-  Bước 2: Thực hiện cưỡng chế.

· Trường hợp người bị cưỡng chế hợp tác.

Sau khi tiếp xúc với ban cưỡng chế, nếu người bị cưỡng chế hợp tác, chấp hành thì Ban thực hiện cưỡng chế phải lập biên bản ghi lại sự việc. Việc bàn giao đất sẽ được thực hiện chậm nhất sau 30 ngày kể từ ngày lập biên bản.

· Trường hợp người bị cưỡng chế không hợp tác.

Nếu người bị cưỡng chế không hợp tác thì Ban thực hiện cưỡng chế sẽ thực hiện cưỡng chế.

Ban thực hiện cưỡng chế sẽ phối hợp với các lực lượng đoàn thể ở địa phương và áp dụng các biện pháp phù hợp với quy định để buộc người bị cưỡng chế, người liên quan phải ra khỏi khu đất bị cưỡng chế hoặc tự chuyển tài sản ra khỏi khu đất bị cưỡng chế.

Sau khi thực hiện cưỡng chế xong, UBND có thẩm quyền cùng một số cơ quan khác sẽ phối hợp với Ban thực hiện cưỡng chế và giao Quyết định cưỡng chế thu hồi đất cho người bị cưỡng chế, niêm yết công khai nơi đất bị thu hồi.

· Trường hợp có khiếu nại.

Người bị cưỡng chế có quyền khiếu nại về việc thu hồi đất, thực hiện cưỡng chế của cơ quan có thẩm quyền. Nếu chưa có Quyết định khiếu nại thì vẫn tiếp tục tiến hành thu hồi đất.

Người bị cưỡng chế thu hồi đất sẽ thực hiện trình tự, thủ tục khiếu nại theo Điều 7 của Luật Khiếu nại 2011 quy định về trình tự khiếu nại, thời hiệu khiếu nại là 90 ngày kể từ ngày nhận được Quyết định thu hồi đất hoặc biết được Quyết định thu hồi đất.