Dịp Tết Nguyên đán là khoảng thời gian nhu cầu mua sắm thực phẩm của người dân tăng cao đột biến. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm mà những hành vi sản xuất, buôn bán thực phẩm không rõ nguồn gốc trở nên phức tạp, gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng.

Tình trạng thực phẩm không rõ nguồn gốc trước Tết

Trong những năm gần đây, các lực lượng chức năng đã phát hiện nhiều vụ việc sản xuất và kinh doanh thực phẩm không rõ nguồn gốc trong dịp Tết. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe của người tiêu dùng, mà còn gây mất lòng tin vào thị trường. Những hành vi này có thể kể đến bao gồm:

·  Sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, hết hạn hoặc nhiễm bẩn.

·  Lừa đảo người tiêu dùng bằng bao bì, nhãn mác giả.

·  Thực phẩm chứa các hóa chất gây hại cho sức khỏe, chất cấm, phẩm màu và chất bảo quản độc hại.

Căn cứ khoản 13 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định 13. “Hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ” là hàng hóa lưu thông trên thị trường không có căn cứ xác định được nguồn gốc nơi sản xuất hoặc xuất xứ của hàng hóa. Căn cứ xác định nguồn gốc nơi sản xuất hoặc xuất xứ của hàng hóa bao gồm thông tin được thể hiện trên nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa, tài liệu kèm theo hàng hóa; chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa, hợp đồng, hoá đơn mua bán, tờ khai hải quan, giấy tờ khác chứng minh quyền sở hữu hợp pháp đối với hàng hóa và giao dịch dân sự giữa tổ chức, cá nhân sản xuất hàng hóa với bên có liên quan theo quy định của pháp luật.”

Mức xử phạt đối với hành vi vi phạm tương ứng với giá trị hàng hóa vi phạm

Theo quy định hiện hành, những cá nhân, tổ chức sản xuất, buôn bán thực phẩm không rõ nguồn gốc sẽ bị xử lý nghiêm khắc nhằm đảm bảo quyền lợi và an toàn cho người tiêu dùng. Căn cứ điểm c khoản 1, các quy định từ khoản 2 đến khoản 11 và điểm a khoản 12 Điều 17 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, đối với hành vi vi phạm về thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm không rõ nguồn gốc sẽ xử phạt tương ứng với giá trị hàng hóa vi phạm như sau:

(i) Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 600.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc trong trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị dưới 1.000.000 đồng.

(ii) Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 1.000.000 đến dưới 3.000.000 đồng.

(iii) Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 3.000.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng.

(iv) Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng.

(v) Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 14.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng.

(vi) Phạt tiền từ 14.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 20.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng.

(vii) Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 30.000.000 đồng đến dưới 40.000.000 đồng.

(viii) Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 40.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.

(ix) Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 60.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 50.000.000 đồng đến dưới 70.000.000 đồng.

(x) Phạt tiền từ 60.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 70.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng.

(xi) Phạt tiền từ 80.000 000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với trường hợp hàng hóa vi phạm có giá trị từ 100.000.000 đồng trở lên.

Ngoài ra, theo khoản 4 Điều 4 Nghị định 98/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi điểm b khoản 1 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP thì mức phạt tiền theo quy định trên là mức phạt tiền áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính do cá nhân thực hiện. Đối với hành vi vi phạm hành chính do tổ chức thực hiện thì phạt tiền gấp hai lần mức phạt tiền này.

Bên cạnh đó, căn cứ khoản 14 Điều 17 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là buộc tiêu hủy tang vật vi phạm gây hại cho sức khỏe con người đối với hành vi kinh doanh thực phẩm không rõ nguồn gốc và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm tại quy định trên.

Không chỉ vậy, trong trường hợp nghiêm trọng, tổ chức, cá nhân có thể bị truy tố hình sự với mức phạt cao nhất 15 năm tù theo quy định tại Điều 317 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Kết luận: Việc xử lý nghiêm khắc hành vi buôn bán thực phẩm không rõ nguồn gốc là cần thiết để đảm bảo an toàn thực phẩm, đặc biệt là trong dịp Tết khi nhu cầu sử dụng, tiêu thụ thực phẩm tăng cao. Người tiêu dùng cũng như các tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực thực phẩm cần tìm hiểu kỹ các nguồn hàng hóa trước khi mua và sử dụng, đảm bảo thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, được bán tại các địa điểm như siêu thị hoặc các điểm bán hàng được cấp phép. Mỗi người dân cần nêu cao ý thức của bản thân nhằm góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.