Trong bối cảnh tình hình giao thông ngày càng phức tạp, đặc biệt là với sự gia tăng của phương tiện cơ giới, việc điều chỉnh các quy định liên quan đến giao thông là cần thiết để đảm bảo an toàn cho mọi người tham gia giao thông. Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 được Quốc hội thông qua ngày 27/6/2024 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2025 với nhiều nội dung mới nổi bật nhằm đáp ứng yêu cầu thực tế và giải quyết những vấn đề còn tồn tại trong việc quản lý, tổ chức giao thông đường bộ. Bài viết này sẽ phân tích một số điểm mới đáng chú ý của Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024.

1.        Bổ sung quy định về hệ thống trừ điểm giấy phép lái xe

Theo Điều 58 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, mỗi giấy phép lái xe sẽ được cấp 12 điểm mỗi năm, và mỗi hành vi vi phạm sẽ bị trừ điểm tùy thuộc vào tính chất và mức độ. Điểm trừ sẽ được cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu ngay sau khi quyết định xử phạt có hiệu lực và thông báo cho người bị trừ điểm giấy phép lái xe biết. Khi hết điểm, tài xế phải thi lại để được cấp lại giấy phép, tuy nhiên, phải sau ít nhất là 06 tháng kể từ ngày bị trừ hết điểm, người lái xe mới được thi lại.

2.        Thay đổi phân hạng giấy phép lái xe và tăng độ tuổi tối đa của người lái xe

Từ ngày 01/01/2025, giấy phép lái xe được phân chia thành 15 hạng, tăng 2 hạng so với quy định hiện nay, gồm các hạng GPLX: A, A1, B, B1, C, C1, D, D1, D2, BE, C1E, CE, DE, D1E, D2E với các quy định cụ thể về loại phương tiện và khối lượng được phép điều khiển. Đặc biệt, mở rộng phạm vi điều chỉnh với cả xe điện. Luật cũng đã điều chỉnh tăng độ tuổi tối đa của người lái xe ô tô chở khách (bao gồm cả xe buýt) từ 29 chỗ trở lên (không tính chỗ ngồi của tài xế) và xe giường nằm. Cụ thể, độ tuổi tối đa đối với nam là 57 tuổi và đối với nữ là 55 tuổi. Ngoài ra, người điều khiển phương tiện giao thông đường bộ phải đáp ứng các tiêu chuẩn sức khỏe phù hợp với từng loại phương tiện mà họ được phép vận hành.

3.        Xe đưa đón trẻ mầm non, học sinh phải có thiết bị cảnh báo, chống bỏ quên trẻ

Theo Điều 46 Luật Trật tự, An toàn Giao thông Đường bộ, xe ô tô kinh doanh vận tải chở trẻ em mầm non và học sinh phải đáp ứng các yêu cầu sau: Trang bị thiết bị ghi hình, cảnh báo chống bỏ quên trẻ em, dây đai an toàn hoặc ghế ngồi phù hợp với lứa tuổi; Niên hạn sử dụng không quá 20 năm và có màu sơn theo quy định; Bố trí ít nhất 1 người quản lý trên xe, 2 người nếu xe từ 29 chỗ trở lên và chở từ 27 trẻ trở lên. Đồng thời, người lái xe phải có ít nhất 2 năm kinh nghiệm, chịu trách nhiệm kiểm tra trẻ em khi xuống xe. Cơ sở giáo dục phải xây dựng quy trình an toàn, hướng dẫn và giám sát việc đưa đón học sinh, đồng thời xe đưa đón được ưu tiên trong tổ chức giao thông.

4.        Thay đổi thời gian bắt buộc bật đèn xe

Theo khoản 1 Điều 20 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 thì người lái xe, người điều khiển xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ phải bật đèn chiếu sáng phía trước trong thời gian từ 18 giờ ngày hôm trước đến 06 giờ ngày hôm sau hoặc có sương mù, khói, bụi, trời mưa, thời tiết xấu làm hạn chế tầm nhìn.

5.        Sử dụng một phần tiền xử phạt để đảm bảo an toàn giao thông

Theo Điều 4 của Luật Trật tự, an toàn gia thông đường bộ, Nhà nước bố trí tương ứng từ khoản tiền xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông đường bộ và tiền đấu giá biển số xe sau khi nộp vào ngân sách nhà nước để tăng cường, hiện đại hóa cơ sở vật chất, phương tiện, bảo đảm an ninh, trật tự an toàn giao thông.

6.        Cho phép đấu giá biển số xe máy, giá khởi điểm từ 5 triệu đồng

Theo Điều 37, giá khởi điểm đấu giá xe mô tô, xe máy là từ 5 triệu đồng; xe ô tô là từ 40 triệu đồng trở lên. Người tham gia đấu giá cần đặt trước một khoản tiền không thấp hơn mức giá khởi điểm của loại biển số xe đưa ra đấu giá. Trong trường hợp khi hết thời hạn đăng ký mà chỉ có một người đăng ký hoặc có nhiều người đăng ký nhưng chỉ có một người tham gia đấu giá, hoặc có nhiều người tham gia nhưng chỉ có một người trả giá ít nhất bằng giá khởi điểm, thì người đó sẽ được xác định là người trúng đấu giá.

7.        Bổ sung quy định kiểm định khí thải xe máy

Điều 42 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ quy định: Việc kiểm định đối với xe mô tô, xe gắn máy chỉ thực hiện kiểm định khí thải. Việc này thực hiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, phải được thực hiện tại các cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

8.        Bổ sung trường hợp được chở 3 người

Theo khoản 1 Điều 33 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024, người lái xe mô tô hai bánh, xe gắn máy chỉ được chở một người, trừ những trường hợp sau thì được chở tối đa hai người: Chở người bệnh đi cấp cứu; Áp giải người có hành vi vi phạm pháp luật; Trẻ em dưới 12 tuổi; Người già yếu hoặc người khuyết tật. So với Luật Giao thông đường bộ 2008 Luật mới bổ sung thêm trường hợp được chở người già yếu hoặc người khuyết tật.

9.        Bổ sung trường hợp không được vượt xe và không dược dừng xe, đỗ xe

So với quy định trước đây, khoản 6 Điều 14 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 đã bổ sung các trường hợp không được vượt xe, bao gồm: Vượt ở phần đường dành cho người đi bộ qua đường; Vượt khi có người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường; Vượt trong hầm đường bộ.

Khoản 6 Điều 18 bổ sung một số trường hợp không được dừng xe, đỗ xe, bao gồm: Cách xe ô tô đang đỗ ngược chiều dưới 20 mét trên đường phố hẹp, dưới 40 mét trên đường có một làn xe cơ giới trên một chiều đường; Trên đường dành riêng cho xe buýt, trên miệng cống thoát nước, miệng hầm của đường điện thoại, điện cao thế, chỗ dành riêng cho xe chữa cháy lấy nước; trên lòng đường, vỉa hè trái quy định của pháp luật.

10.    Loại biển số xe không được định danh

Theo khoản 3 Điều 36 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024, biển số xe nền màu đỏ, chữ và số màu trắng cấp cho xe quân sự không quản lý theo mã định danh như các loại biển số xe thông thường.

11.    Trường hợp phải giảm tốc độ, dừng lại khi có đèn xanh

Khoản 4 Điều 11 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 đã có một số thay đổi về tín hiệu đèn giao thông, cụ thể: bổ sung trường hợp người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật đang đi ở lòng đường, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải giảm tốc độ hoặc dừng lại nhường đường cho người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường kể cả khi tín hiệu đèn màu xanh.

12.    Không được cho trẻ dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35m ngồi cùng hàng ghế tài xế từ 01/01/2026

Khoản 3 Điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 bổ sung quy tắc chung trong giao thông đường bộ như sau: không được cho trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét ngồi cùng hàng ghế tài xế, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em. Quy định trên có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026 theo khoản 2 Điều 88.

Kết luận: Những điểm mới của Luật Trật tự, An toàn Giao thông Đường bộ 2024 không chỉ là sự bổ sung về mặt pháp lý mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn của Nhà nước trong việc xây dựng văn hóa giao thông an toàn, hiện đại và nhân văn. Đây là bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu tai nạn giao thông và xây dựng môi trường giao thông văn minh tại Việt Nam.