Câu hỏi: Tầm ba tháng trước, tôi làm mất căn cước công dân, do chưa có thời gian nên tôi chưa đi làm lại căn cước mới. Hôm trước, có người gọi điện đến báo rằng tôi đang nợ 200 triệu, họ đang giữ căn cước của tôi, nếu không trả nợ họ sẽ tìm đến tận nhà. Vậy tôi có phải trả nợ thật không ạ?

Luật sư tư vấn:

Trong tình huống này, việc bạn mất căn cước công dân (CCCD) và nhận được cuộc gọi đe dọa từ người tự nhận là chủ nợ có thể liên quan đến hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng thông tin cá nhân để thực hiện giao dịch tài chính bất hợp pháp.

1. Căn cứ pháp lý

Bộ luật Hình sự: Theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản (bao gồm việc lợi dụng giấy tờ của người khác để thực hiện hành vi gian lận) có thể bị xử lý hình sự. Nếu người gọi đã sử dụng CCCD của bạn để vay nợ và đe dọa bạn, có cơ sở để xử lý họ về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Mức phạt có thể bao gồm: Phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm nếu tài sản chiếm đoạt có giá trị từ 2 triệu đến dưới 50 triệu đồng hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng; Phạt tù từ 2 đến 7 năm nếu tài sản chiếm đoạt có giá trị từ 50 triệu đến dưới 200 triệu đồng; Phạt tù từ 7 đến 15 năm nếu tài sản chiếm đoạt từ 200 triệu đến dưới 500 triệu đồng; Phạt tù từ 12 đến 20 năm hoặc tù chung thân nếu tài sản chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên.

Bộ luật Dân sự: Bạn không có nghĩa vụ trả nợ đối với khoản vay do người khác tự ý thực hiện dưới danh nghĩa của bạn mà không có sự đồng ý. Các giao dịch giả mạo không có giá trị pháp lý và không buộc bạn phải chịu trách nhiệm tài chính. Ngoài ra, bạn có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi sử dụng trái phép thông tin cá nhân gây ra, bao gồm các thiệt hại vật chất (số tiền phải thanh toán thay cho người khác) và thiệt hại tinh thần. Các bên liên quan cũng có thể yêu cầu tòa án buộc bên vi phạm phải trả lại số tiền đã vay trái phép, đồng thời bồi thường tổn thất phát sinh. 

2. Khuyến nghị đối với người bị hại

Để bảo vệ quyền lợi pháp lý của bạn, dưới đây là các bước bạn cần thực hiện một cách chi tiết:

2.1. Xác minh thông tin về khoản nợ

Không vội vàng chuyển tiền: Theo quy định pháp luật, các khoản vay chính thống đều có hợp đồng vay nợ rõ ràng và quy trình thu hồi nợ hợp lệ, không bao gồm các hình thức đe dọa qua điện thoại.

Yêu cầu bằng chứng: Bạn có quyền yêu cầu người gọi cung cấp hợp đồng vay, giấy tờ chứng minh giao dịch có chữ ký hoặc dấu vân tay của bạn, và các tài liệu xác minh khác. Nếu họ không thể cung cấp, có cơ sở để nghi ngờ rằng đây là hành vi lừa đảo.

2.2. Trình báo công an và lập biên bản mất CCCD

Trình báo mất CCCD: Hãy đến công an phường/xã nơi bạn cư trú để trình báo về việc mất CCCD. Khi đó, cơ quan công an sẽ lập biên bản xác nhận mất CCCD của bạn, giúp bạn có căn cứ pháp lý trong trường hợp CCCD bị sử dụng cho các mục đích gian lận.

Trình báo về hành vi đe dọa: Việc gọi điện đe dọa để ép buộc trả nợ có thể là dấu hiệu của hành vi đe dọa nhằm chiếm đoạt tài sản theo Điều 170 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Hãy cung cấp cho công an thông tin chi tiết về cuộc gọi và những lời đe dọa đã nhận.

2.3. Yêu cầu ngân hàng và các tổ chức tín dụng xác minh khoản vay

Kiểm tra thông tin tín dụng: Bạn có thể kiểm tra xem có khoản vay nào đứng tên mình hay không qua Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC). Nếu phát hiện bất kỳ khoản vay nào bất thường, hãy thông báo ngay cho ngân hàng hoặc tổ chức tài chính liên quan.

Gửi văn bản yêu cầu xác minh: Trong trường hợp phát hiện có khoản vay lạ đứng tên mình, bạn cần lập tức gửi văn bản yêu cầu ngân hàng/tổ chức tài chính tiến hành xác minh lại hồ sơ vay. Kèm theo đó là bản sao biên bản mất CCCD và trình báo của công an để chứng minh rằng bạn không chịu trách nhiệm về khoản vay này.

2.4. Làm lại căn cước công dân

Làm thủ tục cấp lại CCCD: Bạn nên đến cơ quan công an nơi cư trú để làm lại CCCD. Trong thời gian chờ cấp lại thẻ mới, hãy giữ các giấy tờ xác nhận đã mất CCCD và biên bản công an lập để bảo vệ quyền lợi của mình.

Lưu ý về thông tin bảo mật: Sau khi cấp lại CCCD, hãy theo dõi thông tin tín dụng của mình định kỳ. Việc này giúp bạn phát hiện sớm những khoản nợ bất hợp pháp hoặc các giao dịch đáng ngờ.

2.5. Biện pháp bảo vệ quyền lợi và ngăn chặn rủi ro pháp lý

Tham khảo ý kiến luật sư: Nếu bạn tiếp tục bị đe dọa hoặc phát sinh các rắc rối pháp lý từ việc mất CCCD, bạn nên liên hệ với một luật sư chuyên về luật dân sự hoặc luật hình sự để được hỗ trợ cụ thể. Luật sư có thể giúp bạn lập hồ sơ tố cáo hành vi lừa đảo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn.

Báo cáo lừa đảo đến cơ quan điều tra: Nếu xác định đây là một trường hợp lừa đảo, bạn có thể yêu cầu cơ quan điều tra truy tìm người thực hiện hành vi này. Đôi khi các đối tượng lừa đảo sử dụng nhiều số điện thoại và phương thức khác nhau, nên cần cung cấp đầy đủ các thông tin bạn có được để hỗ trợ điều tra.

3. Kết luận

Việc sử dụng thông tin của người khác để vay tiền là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng và có thể bị truy cứu cả về mặt hành chính lẫn hình sự. Do đó, mỗi cá nhân cần cảnh giác trong việc bảo vệ thông tin cá nhân và biết cách xử lý khi quyền lợi bị xâm phạm.