Hiện nay, khi có một khoản tiền chưa sử dụng, người dân thường lựa chọn biện pháp an toàn là gửi tiết kiệm, sinh lời ổn định. Tuy nhiên, gần đây có một số vụ mất tiền đã xảy ra tại ngân hàng khiến người dân lo lắng, hoang mang. Vậy theo quy định của pháp luật, ai là người phải chịu trách nhiệm khi chủ tài khoản bị mất tiền trong tài khoản tại ngân hàng?

I. Mất tiền do lỗi của chủ tài khoản.

Theo điểm g khoản 2 Điều 5 Văn bản hợp nhất 15/VBHN-NHNN ngày 28/12/2020 quy định:

“Điều 5. Quyền và nghĩa vụ của chủ tài khoản thanh toán.

2. Chủ tài khoản thanh toán có nghĩa vụ sau:

g) Chịu trách nhiệm về những thiệt hại do sai sót hoặc bị lợi dụng, lừa đảo khi sử dụng dịch vụ thanh toán qua tài khoản do lỗi của mình;”

Ngoài ra, tại khoản 2, Điều 5 Thông tư 23/2014/TT-NHNN hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thì chủ tài khoản có nghĩa vụ: Kịp thời thông báo cho tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán nơi mở tài khoản khi có phát hiện thấy có sai sót, nhầm lẫn trên tài khoản của mình hoặc nghi ngờ tài khoản của mình bị lợi dụng, hoàn trả hoặc phối hợp với tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán hoàn trả các khoản tiền do sai sót, nhầm lẫn đã ghi có vào tài khoản thanh toán của mình. Chịu trách nhiệm về những thiệt hại do sai sót hoặc bị lợi dụng, lừa đảo khi sử dụng dịch vụ thanh toán qua tài khoản do lỗi của mình.

Người gửi tiền qua tài khoản tại Ngân hàng đã được nhân viên của Ngân hàng giải thích, tư vấn về việc quản lý, sử dụng tài khoản. Nhưng không ít trường hợp bị kẻ gian lợi dụng lừa đảo thực hiện các thao tác theo họ yêu cầu, cung cấp mã OTP, mật khẩu, dẫn đến việc bị mất quyền truy cập, họ có thể can thiệp, xử lý và thay đổi nhiều thông tin như vị trí, lịch sử, danh bạ, tin nhắn…

Trường hợp số tiền trong tài khoản ngân hàng thiệt hại do sai sót hoặc bị lợi dụng, lừa đảo khi sử dụng dịch vụ thanh toán qua tài khoản do lỗi của chủ tài khoản thì chủ tài khoản phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về thiệt hại xảy ra. Phía Ngân hàng không có lỗi nên không phải chịu trách nhiệm.

II. Mất tiền gửi tại Ngân hàng không phải do lỗi của chủ tài khoản.

Theo quy định, khách hàng gửi tiền vào ngân hàng thì đây là một dạng hợp đồng gửi giữ tài sản, thông qua giao dịch gửi tiền ngân hàng thì giữa khách hàng và ngân hàng xác lập một hợp đồng gửi giữ tài sản.

- Điều 554 và Điều 557 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 554. Hợp đồng gửi giữ tài sản

Hợp đồng gửi giữ tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên giữ nhận tài sản của bên gửi để bảo quản và trả lại chính tài sản đó cho bên gửi khi hết thời hạn hợp đồng, bên gửi phải trả tiền công cho bên giữ, trừ trường hợp gửi giữ không phải trả tiền công

Điều 557. Nghĩa vụ của bên giữ tài sản

1. Bảo quản tài sản theo đúng thỏa thuận, trả lại tài sản cho bên gửi theo đúng tình trạng như khi nhận giữ.

2. Chỉ được thay đổi cách bảo quản tài sản nếu việc thay đổi là cần thiết nhằm bảo quản tốt hơn tài sản đó, nhưng phải báo ngay cho bên gửi biết về việc thay đổi.

3. Thông báo kịp thời cho bên gửi biết về nguy cơ hư hỏng, tiêu hủy tài sản do tính chất của tài sản đó và yêu cầu bên gửi cho biết cách giải quyết trong một thời hạn; nếu hết thời hạn đó mà bên gửi không trả lời thì bên giữ có quyền thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo quản và yêu cầu bên gửi thanh toán chi phí.

4. Phải bồi thường thiệt hại, nếu làm mất, hư hỏng tài sản gửi giữ, trừ trường hợp bất khả kháng.”

- Tại khoản 2 Điều 10 Luật Các tổ chức tín dụng 2010 quy định:

“Điều 10. Trách nhiệm của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài trong việc bảo vệ quyền lợi của khách hàng.

“…2 Tạo thuận lợi cho khách hàng gửi và rút tiền, bảo đảm thanh toán đủ, đúng hạn tiền gốc, lãi của khoản tiền gửi theo thỏa thuận phù hợp với quy định của pháp luật.

- Tại Điểm g, khoản 2 Điều 6 Văn bản hợp nhất 15/VBHN-NHNN ngày 28/12/2020 quy định:

“Điều 6 Quyền và nghĩa vụ của tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.

2. Tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có nghĩa vụ:

g, Chịu trách nhiệm về những thiệt hại do sai sót hoặc bị lợi dụng, lừa đảo trên tài khoản thanh toán của khách hàng do lỗi của mình.”

Như vậy, khi khách hàng gửi tiền vào Ngân hàng tức là giữa hai bên đã ký kết một hợp đồng gửi giữ tài sản, bên giữ tài sản tức là bên ngân hàng phải có nghĩa vụ bảo quản tài sản đúng thỏa thuận, trả lại tài sản cho bên gửi theo đúng tình trạng như khi nhận giữ, phải bồi thường thiệt hại nếu những thiệt hại (mất mát, hư hỏng tài sản gửi giữ) do sai sót hoặc bị lợi dụng, lừa đảo trên tài khoản thanh toán của khách hàng do lỗi của mình.

- Khoản 1 Điều 584 Bộ luật dân sự quy định:

“Điều 584, Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.”

Như vậy, khi khách hàng bị mất tiền trong tài khoản ngân hàng mà không phải do lỗi của khách hàng gây ra thì ngân hàng phải chịu hoàn toàn trách nhiệm, bồi thường cho khách hàng kịp thời tránh ảnh hưởng tới uy tín. Do đó, cần xác định rõ ai là người gây thiệt hại về tài sản là người đó phải bồi thường.

 Trường hợp Ngân hàng thoái thác không nhận trách nhiệm, không bồi thường cho khách hàng thì khách hàng hoàn toàn có quyền khởi kiện vụ án dân sự yêu cầu ngân hàng phải bồi thường toàn bộ thiệt hại cho khách hàng.