Một khách hàng có gửi câu hỏi đến XTVN: “Cho tôi hỏi, tôi có mua một mảnh đất ở xã A. Chủ mảnh đất cũ chia đôi một mảnh đất lớn, giữ lại phần đất sát mặt đường và bán lại phần bất động sản bên trong cho tôi. Khi mua tôi nghĩ rằng bán đất thì phải có đường đi nên không thắc mắc gì. Nhưng sau này chủ cũ mới yêu cầu tôi phải trả chi phí mua lối đi và chi phí làm đường ra ngoài. Trong trường hợp này, chủ đất cũ yêu cầu tôi phải trả chi phí mua lối đi như vậy có đúng hay không? Xin Luật sư giúp tôi giải đáp vấn đề này!”

-                     Trong số các quyền đối với bất động sản liền kề được Bộ luật dân sự quy định thì Quyền về lối đi qua là một quyền năng đặc biệt quan trọng, bởi lẽ một bất động sản phải luôn đi kèm với ít nhất là một chủ sử dụng, và ai cũng có nhu cầu về một lối để ra vào bất động sản của mình. Lối đi qua được ghi nhận cụ thể tại Bộ luật dân sự 2015, theo Điều 254 Bộ luật này có quy định: 

“Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.”

Như vậy, quyền về lối đi qua là quyền được mở một lối đi trên phần đất của chủ sở hữu bất động sản vây bọc để tạo lối đi qua cho chủ sở hữu bất động sản bị vây bọc khi có đủ điều kiện theo quy định. Đây là quyền cần thiết, quan trọng trong trường hợp một bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản mà không có lối ra.

-         Tại khoản 3 Điều 254 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định quyền về lối đi qua: “Trường hợp bất động sản được chia thành nhiều phần cho các chủ sở hữu, chủ sử dụng khác nhau thì khi chia phải dành lối đi cần thiết cho người phía trong theo quy định tại khoản 2 Điều này mà không có đền bù”.

Mảnh đất bạn mua được chia ra từ mảnh đất của chủ cũ, theo quy định trên thì khi chia đất ra như vậy thì chủ cũ có nghĩa vụ tạo ra đường đi cho mảnh đất phía trong. Do đó, yêu cầu của người chủ nhà trong trường hợp này là không có căn cứ.

Việc xây một đường đi cần thiết cho phần bất động sản bị vây bọc là trách nhiệm của chủ nhà ngay từ thời điểm chia phần đất bán cho người khác. Phần đường đi này sẽ không được tính vào diện tích, giá trị hợp đồng mua bán quyền sử dụng đất. Bạn không có nghĩa vụ phải thanh toán hay đền bù cho phía chủ nhà. Trong hợp đồng mua bán bạn nên thỏa thuận rõ diện tích sử dụng riêng của bạn, phần đường đi vào bất động sản.

-         Ngoài ra lối đi phải đảm bảo những yêu cầu được quy định tại khoản 2 Điều 254 Bộ luật Dân sự năm 2015 “Vị trí, giới hạn chiều dài, chiều rộng, chiều cao của lối đi do các bên thỏa thuận, bảo đảm thuận tiện cho việc đi lại và ít gây phiền hà cho các bên; nếu có tranh chấp về lối đi thì có quyền yêu cầu Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác xác định”.

-         Khi phát sinh tranh chấp để giải quyết vấn đề trên, hai bên nên ưu tiên thỏa thuận để mang lại lợi ích tốt nhất. Trong trường hợp không đi đến thỏa thuận chung, một trong hai bên nên đề nghị UBND cấp xã nơi có bất động sản tiến hành hòa giải tranh chấp đất đai. Nếu hai bên không thỏa thuận được thì khởi kiện ra Tòa án nhân dân nơi có bất động sản để giải quyết theo trình tự của Bộ luật tố tụng Dân sự 2015