Tuyển dụng và sử dụng lao động là quy trình cốt lõi tại mọi tổ chức, doanh nghiệp. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nhất, thường xuyên dẫn đến các tranh chấp không đáng có. Mỗi ngày, hàng ngàn giao dịch lao động diễn ra, nhưng chỉ một sai sót nhỏ trong tuyển dụng hoặc sử dụng lao động có thể đẩy doanh nghiệp vào vòng xoáy kiện tụng tốn kém và làm tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh thương hiệu của doanh nghiệp. Bài viết dưới đây sẽ phân tích những rủi ro pháp lý cần lưu ý và cách thức phòng tránh hiệu quả để doanh nghiệp hoạt động an toàn và tuân thủ pháp luật.

1. Rủi ro pháp lý trong tuyển dụng và quản lý lao động

Căn cứ Điều 8 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định về các hành vi vi phạm trong tuyển dụng và quản lý lao động, người sử dụng lao động cần lưu ý một số nội dung sau:

- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động khi có    một trong các hành vi sau đây:

  + Không khai trình việc sử dụng lao động theo quy định;

  + Thu tiền của người lao động tham gia tuyển dụng lao động;

  + Không thể hiện, nhập đầy đủ thông tin về người lao động vào sổ quản lý lao động kể từ ngày người lao động bắt đầu làm việc;

  + Không xuất trình sổ quản lý lao động khi cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:

  + Phân biệt đối xử trong lao động trừ các hành vi phân biệt đối xử quy định tại điểm d khoản 1 Điều 13, khoản 2 Điều 23, khoản 1 Điều 36 và khoản 2 Điều 37 Nghị định này;

  + Sử dụng lao động chưa qua đào tạo hoặc chưa có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia đối với nghề, công việc phải sử dụng lao động đã được đào tạo hoặc phải có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia;

  + Không báo cáo tình hình thay đổi về lao động theo quy định;

  + Không lập sổ quản lý lao động hoặc lập sổ quản lý lao động không đúng thời hạn hoặc không đảm bảo các nội dung cơ bản theo quy định pháp luật.

- Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với một trong các hành vi: lôi kéo; dụ dỗ; hứa hẹn; quảng cáo gian dối hoặc thủ đoạn khác để lừa gạt người lao động hoặc để tuyển dụng người lao động với mục đích bóc lột, cưỡng bức lao động nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

- Đối với hành vi thu tiền của người lao động tham gia tuyển dụng lao động, ngoài phạt tiền, người sử dụng lao động phải trả lại cho người lao động khoản tiền đã thu đối với hành vi vi phạm này.

2. Rủi ro pháp lý về giao kết hợp đồng lao động

Hoạt động giao kết hợp đồng lao động là bước quan trọng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nếu doanh nghiệp thực hiện không đúng quy định. Căn cứ Điều 9 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định cụ thể về các hành vi vi phạm và mức xử phạt tương ứng mà người sử dụng lao động cần hết sức lưu ý như sau:

- Phạt tiền đối với người sử dụng lao động khi có một trong các hành vi sau: giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản với người lao động làm công việc có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên; giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản với người được ủy quyền giao kết hợp đồng cho nhóm người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên làm công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng quy định tại khoản 2 Điều 18 của Bộ luật Lao động; giao kết không đúng loại hợp đồng lao động với người lao động; giao kết hợp đồng lao động không đầy đủ các nội dung chủ yếu của hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật. Tùy từng trường hợp, mức phạt tiền được quy định cụ thể như sau:

  + Từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với vi phạm từ 01 người đến 10 người lao động;

  + Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với vi phạm từ 11 người đến 50 người lao động;

  + Từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với vi phạm từ 51 người đến 100 người lao động;

  + Từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với vi phạm từ 101 người đến 300 người lao động;

  + Từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với vi phạm từ 301 người lao động trở lên.

- Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:

  + Giữ bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng hoặc chứng chỉ của người lao động khi giao kết hoặc thực hiện hợp đồng lao động;

  + Buộc người lao động thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền hoặc tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động;

  + Giao kết hợp đồng lao động với người lao động từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi mà không có sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện theo pháp luật của người đó.

- Ngoài hình phạt tiền, người sử dụng lao động sẽ bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả trong các trường hợp sau:

+ Buộc người sử dụng lao động giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người lao động khi có hành vi giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản với người lao động làm công việc có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên;

+ Buộc người sử dụng lao động giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người được ủy quyền giao kết hợp đồng lao động cho nhóm người lao động làm công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng khi có hành vi không giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người được ủy quyền giao kết hợp đồng lao động cho nhóm người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên làm công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng quy định tại khoản 2 Điều 18 của Bộ luật Lao động;

+ Buộc người sử dụng lao động giao kết đúng loại hợp đồng với người lao động đối với hành vi giao kết không đúng loại hợp đồng lao động với người lao động;

+ Buộc người sử dụng lao động trả lại bản chính giấy tờ tùy thân; văn bằng; chứng chỉ đã giữ của người lao động đối với hành vi vi phạm;

+ Buộc người sử dụng lao động trả lại số tiền hoặc tài sản đã giữ của người lao động cộng với khoản tiền lãi của số tiền đã giữ của người lao động tính theo mức lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt đối với hành vi vi phạm.

Việc nắm vững và tuân thủ các quy định pháp luật về lao động là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Thay vì coi luật lao động là rào cản, doanh nghiệp hãy xem đó là kim chỉ nam để xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, minh bạch, từ đó thu hút và giữ chân nhân tài hiệu quả hơn.

Trên đây là những nội dung XTLaw trao đổi về bài viết “TUYỂN DỤNG VÀ SỬ DỤNG LAO ĐỘNG: NHỮNG RỦI RO PHÁP LÝ NGƯỜI SỬ DỤNG LAO ĐỘNG CẦN LƯU Ý”. Nếu có bất kì thắc mắc nào hãy gửi ngay tới XTLaw qua Hotline 0969896148 hoặc Fanpage Công ty Luật XTVN – Đoàn Luật Sư Thành Phố Hà Nội để được giải đáp chi tiết.